Lạc quan nhưng thận trọng
Số liệu mới nhất vừa được công bố, 4 tháng đầu năm 2025, vốn FDI thực hiện tại Việt Nam, đạt cao nhất trong vòng 5 năm qua (2020 - 2025), ước đạt 6,74 tỷ USD tăng 7,3% so với cùng kỳ năm trước. Đặc biệt, trong tháng 4/2025 - thời điểm Hoa Kỳ công bố quyết định áp thuế đối ứng, tiếp tục có dự án được rót vốn theo kế hoạch đầu tư lớn ở nhiều địa phương, thể hiện cam kết nhất quán của nhà đầu tư nước ngoài tại Việt Nam.
Ông Bruno Jaspaert, Chủ tịch EuroCham Việt Nam cho biết, phần lớn các doanh nghiệp châu Âu vẫn đang chờ đợi và quan sát trước những biến chuyển trong chính sách thương mại toàn cầu, chưa thực hiện điều chỉnh chiến lược đầu tư hoặc tuyển dụng tại thời điểm này.
Một khảo sát của Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu (EuroCham) tại Việt Nam thực hiện ngay khi Hoa Kỳ thông báo mức thuế đối ứng 46% đối với hàng hóa Việt Nam cho thấy, chưa có thành viên nào thông báo sẽ đóng cửa nhà máy. Nhưng đã có khoảng 25% doanh nghiệp thực hiện khảo sát quan ngại sẽ bị ảnh hưởng giảm doanh thu; 25% doanh nghiệp đánh giá tác động ở mức trung lập, tức là không tốt, cũng không xấu; chỉ gần 10% cho rằng chính sách thuế này có thể mang lại tác động tích cực.
Trước đó, các doanh nghiệp thành viên của EuroCham vẫn tỏ ra lạc quan nhưng đã có sự thận trọng. Trong Báo cáo Chỉ số Niềm tin kinh doanh (BCI) quý I/2025, theo tỷ lệ đánh giá từ cao xuống thấp, các doanh nghiệp cho rằng, môi trường đầu tư của Việt Nam có thể trở nên hấp dẫn hơn trong dài hạn nếu có các giải pháp tập trung vào phát triển cơ sở hạ tầng; tinh giản thủ tục hành chính; nới lỏng quy trình cấp thị thực và giấy phép lao động cho chuyên gia nước ngoài; tăng cường tính minh bạch trong luật pháp và thực thi pháp luật...
Nhiều giải pháp ứng phó
Các chuyên gia kinh tế cho rằng, khả năng nhà đầu tư ồ ạt rút vốn khỏi Việt Nam là một tình huống khó có thể xảy ra vì sự dịch chuyển dòng FDI không dễ dàng do chi phí cao. Hơn nữa, Việt Nam vẫn có những lợi thế nhất định, đặc biệt là sự ổn định về chính trị và vị thế địa lý thuận lợi, chi phí nhân công rẻ… Song, Việt Nam vẫn đứng trước thách thức không nhỏ nếu muốn tiếp tục giữ chân các nhà đầu tư và thu hút dòng FDI chất lượng cao như định hướng chiến lược đã đề ra cho giai đoạn phát triển mới của đất nước.
Bà Phí Thị Hương Nga, Trưởng ban Thống kê Công nghiệp-Xây dựng, Cục Thống kê nhận định, Việt Nam cần tiếp tục duy trì tính hấp dẫn thông qua nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, đẩy nhanh phát triển cơ sở hạ tầng đồng bộ, tăng cường ưu đãi thu hút FDI vào các lĩnh vực công nghệ cao, bền vững...
Là đơn vị tư vấn đầu tư và đào tạo cho nhiều doanh nghiệp FDI trong lĩnh vực công nghiệp, Luật sư Nguyễn Hồng Chung, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Liên chi hội Tài Chính khu công nghiệp Việt Nam (VIPFA) chỉ ra, yếu tố cốt lõi trong cạnh tranh thu hút đầu tư giữa các địa phương đang chuyển dần sang nguồn nhân lực, cụ thể là chất lượng, số lượng và khả năng đáp ứng linh hoạt thay vì dựa trên hạ tầng, chi phí đất hay chính sách ưu đãi. “Giải pháp cho nâng cao chất lượng nhân lực chính là cơ chế “đặt hàng đào tạo” giữa doanh nghiệp và nhà trường; xây dựng “Trung tâm Điều phối cung-cầu lao động” của các địa phương dưới hình thức phần mềm quản lý cơ hội việc làm, kết nối cung cầu lao động có thể là một phần trong hệ thống quản lý và xúc tiến đầu tư của tỉnh….”, luật sư Nguyễn Hồng Chung nhìn nhận.
Từ năm 2025, pháp luật về đầu tư của Việt Nam có các chính sách mới hướng đến thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao, như: quy định “luồng xanh” với thủ tục đầu tư đặc biệt; thành lập Quỹ Hỗ trợ đầu tư nhằm ổn định môi trường đầu tư, bảo đảm sức cạnh tranh và hấp dẫn thu hút các nhà đầu tư chiến lược, tập đoàn đa quốc gia vào các lĩnh vực cần khuyến khích đầu tư trong bối cảnh áp thuế tối thiểu toàn cầu. Tại Công điện số 47/CĐ-TTg ngày 22/4/2025 về một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế năm 2025, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Tài chính chủ trì, phối hợp chặt chẽ, quyết liệt với các bộ, ngành, địa phương xây dựng cơ chế hiệu quả thu hút FDI có chọn lọc. Tập trung xúc tiến, thu hút các dự án FDI có quy mô lớn, công nghệ cao, giữ sạch môi trường; kịp thời nắm bắt, xử lý khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp FDI, nhất là cắt giảm thủ tục hành chính để đẩy nhanh tiến độ các dự án tại Việt Nam. Thủ tướng cũng yêu cầu ngay trong tháng 5 này, hoàn thành xây dựng “Cổng một cửa đầu tư quốc gia” và xây dựng “Cổng một cửa đầu tư cấp tỉnh” sau khi thành lập tỉnh mới