Trong suốt 15 năm qua, mức sinh ở Việt Nam giữ trạng thái khá ổn định, cân bằng ở mức sinh thay thế. Nhưng có thể thấy rằng, ở Việt Nam hiện nay đang chứng kiến tốc độ già hóa dân số nhanh hơn đáng kể so với nhiều nước trên thế giới. Tỷ lệ tăng dân số "về 0" đang dần trở thành hiện thực trong tương lai không xa.
Chiều 15/2, trong phiên thảo luận tại tổ của Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV về Đề án bổ sung phát triển kinh tế-xã hội năm 2025 với mục tiêu tăng trưởng hơn 8%, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (nguyên Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh) nhấn mạnh, bên cạnh thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cần bảo đảm phát triển bền vững, đặc biệt là bền vững về con người. Mức sinh thay thế là một chỉ số quan trọng trong phát triển bền vững về con người.
Trong thực tế, những yếu tố về kinh tế gây áp lực rất lớn đến tâm lý muốn sinh con của thanh niên. Theo một nghiên cứu gần đây của Viện Công nhân và Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), tiền lương là yếu tố ảnh hưởng chính trong quyết định có con của 72% số người lao động. Nhiều người chưa dám sinh con vì lương thấp hoặc hoãn lại đợi có điều kiện kinh tế hơn mới sinh con.
Quay trở lại với câu chuyện của đại biểu Nguyễn Thiện Nhân, một gia đình hai con tại TP Hồ Chí Minh cần ít nhất 20 triệu đồng/tháng để duy trì cuộc sống. Nhưng lương tối thiểu vùng 1 chỉ có 4,96 triệu đồng/tháng. Như vậy, cả 2 vợ chồng chỉ mới thu nhập 10 triệu đồng/tháng. Mức lương tối thiểu cần phải tăng gấp đôi, đủ để người dân có nguồn lực sinh con. Khái niệm “lương tối thiểu” chuyển sang thành “lương đủ sống tối thiểu” mới thật sự thể hiện đúng bản chất.
Một số người cho rằng, mức lương tối thiểu hiện tại chỉ là cơ sở. Hầu như rất ít doanh nghiệp trả cho người lao động bằng với mức lương lao động. Suy nghĩ như vậy có mặt đúng và cũng có mặt sai. Thực tế, các doanh nghiệp đều trả công cho người lao động cao hơn lương tối thiểu. Nhưng đó là khi cộng lại tất cả các khoản như ăn trưa, đi lại, chuyên cần… hay tăng ca. Càng ở ngành thâm dụng lao động như dệt may, linh kiện điện tử… thì thu nhập của người lao động càng cách xa mức lương chính thức. Trong các khu công nghiệp, người lao động thường chỉ được trả lương dựa trên mức lương tối thiểu vùng.
Việc duy trì mức sinh hay chống lại xu hướng già hóa dân số không đơn thuần chỉ là tăng mức sinh ở mỗi gia đình. Đi kèm theo đó phải là điều kiện sống, những yếu tố bảo đảm cho tương lai của con cháu chúng ta. Vấn đề già hóa dân số cũng còn ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh quốc gia và sự tồn vong của cả dân tộc trong tương lai. Đạt một chỉ số cụ thể cao không khó bằng việc phát triển cân đối mọi mặt. Với những điều kiện thuận lợi hiện nay cùng sự quyết tâm cao, chúng ta tin tưởng sẽ đạt được các mục tiêu đề ra trong những năm tới. Cùng với đó, cần chú trọng vấn đề trẻ hóa dân số nhằm đáp ứng mục tiêu phát triển bền vững bằng những chính sách thiết thực.