Để bổ khuyết nhân lực cho y tế trường học ở vùng cao, vùng sâu, cần sự phối hợp tốt của ngành giáo dục và y tế, nhất là việc kiện toàn để mỗi trường có một nhân sự chuyên trách y tế, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện giáo dục.
Thiếu nhân viên có trình độ chuyên môn
Sơn La là một trong những địa phương ở miền núi phía bắc thiếu nhân viên y tế trong trường học. Hiện nay toàn tỉnh có 608 trường học, nhưng chỉ có 244 nhân viên y tế trường học (trong đó, 89 nhân viên y tế chuyên trách), chủ yếu tại các trường phổ thông dân tộc nội trú, bán trú; các trường còn lại do giáo viên kiêm nhiệm công tác y tế học đường. Trước tình trạng thiếu hụt nhân lực y tế trường học, các trường học đã chủ động phối hợp trạm y tế xã để tổ chức khám, chữa bệnh ban đầu, hỗ trợ sơ cứu, tư vấn sức khỏe cho học sinh, đồng thời phối hợp hội cha mẹ học sinh và các tổ chức đoàn thể để tuyên truyền, giáo dục kỹ năng sống, phòng tránh tai nạn thương tích, sức khỏe sinh sản vị thành niên cho các em... Trường mầm non Hoa Mai, xã Huổi Một từng có một giáo viên chuyên trách, nhưng do tinh giản biên chế, nhân viên y tế của nhà trường đã chuyển công tác khác. Cô giáo Hà Thị Sai, Hiệu trưởng Trường mầm non Hoa Mai cho biết, các cô giáo đã đi tập huấn để có thể ứng phó các tình huống học sinh bị tai nạn hoặc nghẹn thức ăn. Nếu nặng hơn phải chuyển lên tuyến trên.
Theo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Sơn La, do khoảng cách địa lý lớn, giao thông cách trở, gây khó khăn trong tiếp cận dịch vụ y tế. Tỷ lệ trẻ em thuộc hộ nghèo, cận nghèo còn cao, dẫn đến nguy cơ suy dinh dưỡng, bệnh lý học đường tại địa phương khó kiểm soát. Ngoài ra, việc chia sẻ dữ liệu, phối hợp giám sát giữa ngành y tế - giáo dục tại Sơn La đôi khi còn hình thức, thiếu cơ chế rõ ràng; nguồn kinh phí cấp cho hoạt động y tế trường học còn hạn hẹp, chưa đáp ứng được các yêu cầu hoạt động về công tác y tế trường học.
Tỉnh Cao Bằng hiện có 511 cơ sở giáo dục, nhưng chỉ có 81 nhân viên y tế trường học có chuyên môn. Công tác y tế học đường chủ yếu do giáo viên kiêm nhiệm. Các trường học chưa được đầu tư trang thiết bị, thuốc nên còn gặp nhiều khó khăn trong việc chăm sóc sức khỏe, sơ cấp cứu tại trường học. Nhờ sự nỗ lực của ngành giáo dục, vấn đề khám sức khỏe định kỳ cho học sinh cũng đã được quan tâm. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện vẫn còn một số khó khăn, như kinh phí thực hiện khám sức khỏe, hợp đồng với cơ sở y tế, trang thiết bị phục vụ khám cho công tác khám sức khỏe còn thiếu.
Trường trung học cơ sở Hợp Giang (phường Thục Phán) là một trong những cơ sở làm tốt công tác y tế học đường ở Cao Bằng. Chị Lãnh Thị Thơ, nhân viên y tế nhà trường từng chia sẻ: Hằng ngày tôi theo dõi sức khỏe, biểu đồ tăng trưởng, chỉ số khối cơ thể của học sinh để xây dựng và thay đổi phương án bảo đảm dinh dưỡng phù hợp. Chúng tôi cũng quan tâm giám sát vệ sinh môi trường học đường, phòng chống dịch bệnh, bệnh học đường, bạo lực học đường, phát hiện một số bệnh thông thường ở học sinh để xử lý chuyển đến cơ sở khám, chữa bệnh theo quy định. “Việc tư vấn cho học sinh, cha mẹ hoặc người giám hộ của học sinh về các vấn đề liên quan bệnh tật, phát triển thể chất và tinh thần của học sinh cũng rất quan trọng”, chị Thơ nhấn mạnh.
Còn nhiều việc phải làm
Để phát triển ngành giáo dục ở vùng núi phía bắc, việc bảo đảm nhân lực thực hiện công tác y tế trường học là một trong những vấn đề quan trọng.
Ông Nguyễn Văn Chiến, Phó Giám đốc phụ trách Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Sơn La chia sẻ: Cơ quan chức năng cần đầu tư cơ sở vật chất y tế học đường gắn với mục tiêu phát triển giáo dục toàn diện, có chính sách khuyến khích đối với các tổ chức, cá nhân tham gia tài trợ trang thiết bị y tế trường học. “Sở Nội vụ tỉnh Sơn La xem xét đề nghị việc bổ sung biên chế nhân viên y tế cho các trường học, đặc biệt là các trường hiện đang tổ chức bán trú để bảo đảm kịp thời công tác sơ cấp cứu, phòng chống ngộ độc thực phẩm, phòng chống dịch bệnh”, ông Chiến kiến nghị.
Mới đây, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng đã tổ chức tập huấn công tác y tế trường học , phòng chống bệnh tật học đường. Các học viên được cập nhật nhiều nội dung như: Một số bệnh thường gặp ở học sinh; tầm quan trọng của y tế trường học; dinh dưỡng theo lứa tuổi và tổ chức bữa ăn học đường; phòng chống ngộ độc… Ngoài ra học viên còn được hướng dẫn lập kế hoạch, quản lý sức khỏe học sinh, thống kê và báo cáo kết quả hoạt động y tế trường học. Bà Triệu Nguyệt Hoa, Phó Giám đốc Trung tâm kiểm soát bệnh tật tỉnh Cao Bằng cho rằng, việc tổ chức lớp tập huấn có ý nghĩa thiết thực, nhằm nâng cao năng lực cho đội ngũ làm công tác y tế trường học, góp phần thực hiện hiệu quả Chương trình sức khỏe học đường trong giai đoạn hiện nay.
Mấy tháng trở lại đây, nhiều địa phương vùng núi phía bắc chịu thiệt hại do mưa lũ, sạt lở đất, không ít trường học bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Bởi vậy, để chuẩn bị chu đáo cho năm học mới, các cơ quan chức năng, nhà trường đã và đang nỗ lực khắc phục hậu quả, khôi phục trường lớp để đón học sinh. Tuy nhiên, công tác cải tạo môi trường trong trường học, phòng chống dịch, bệnh cũng cần được triển khai hiệu quả hơn nữa. Trước mắt, nên có sự phối hợp chặt chẽ của ngành giáo dục và y tế trong việc tổ chức các lớp đào tạo và cấp chứng chỉ chuyên môn, nghiệp vụ cho nhân viên y tế trường học. Các cơ sở giáo dục tiếp tục cử nhân viên y tế trường học tham gia đào tạo, để có thể thực hiện hoạt động khám, theo dõi sức khỏe cho học sinh. Về lâu dài, phải sớm xóa “vùng trũng” về y tế trong trường học ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi cao.
Để đầu tư cho y tế học đường tại khu vực miền núi phía bắc, cơ quan chức năng cần quan tâm đến chế độ chính sách, phụ cấp… cho nhân viên y tế trường học; đầu tư cơ sở vật chất, thuốc men và trang thiết bị, đồng thời ban hành danh mục chuẩn thiết bị tối thiểu cho phòng y tế trường học theo từng cấp học.