Thu nhập của gia đình tăng và có nhiều tiền hơn dành cho mua sắm, song anh Minh sống tại Hà Nội cho biết vẫn cẩn thận trong chi tiêu. “Khi đi siêu thị hoặc đặt hàng trực tuyến, hai vợ chồng thường săn các đợt giảm giá thực phẩm, đồ gia dụng và hóa phẩm, vừa thỏa mãn nhu cầu, vừa tiết kiệm chi phí hiệu quả”.
Sức mua đang cải thiện
Trong khi đó, chị Lan ở Thành phố Hồ Chí Minh chia sẻ, gia đình có thể mua sắm đầy đủ và chủ động hơn cho các nhu cầu thiết yếu do thu nhập cải thiện. Chị bắt đầu tính bổ sung thêm một số sản phẩm nâng cao chất lượng cuộc sống như rau sạch, thực phẩm hữu cơ hay dịch vụ chăm sóc sức khỏe. “Chúng tôi cảm thấy hài lòng hơn khi chi tiêu. Vừa bảo đảm cuộc sống hằng ngày, vừa đầu tư vào những thứ thật sự có giá trị cho gia đình”.
Từ câu chuyện của anh Minh và chị Lan, có thể thấy dù chi tiêu được điều chỉnh thông minh hơn, nguồn lực tài chính gia đình tăng lên đã giúp người dân mua sắm thoải mái hơn, vừa tận dụng các chương trình ưu đãi, vừa đầu tư vào nhu cầu thiết yếu và chất lượng cuộc sống. Xu hướng này cũng được phản ánh rõ nét qua số liệu kinh doanh của các doanh nghiệp bán lẻ.
Bảy tháng đầu năm 2025, doanh thu thuần của WinCommerce đạt 21.400 tỷ đồng, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm 2024. Các ngành hàng thực phẩm tươi sống và đồ uống ghi nhận sức mua lớn, trong đó nhóm thịt và thủy sản tại các cửa hàng WinMart+ và WiN tăng trưởng 15-20% so với cùng kỳ năm ngoái, còn rau, củ, trái cây tăng 12,78%. Nhu cầu tiêu dùng các sản phẩm tươi, sạch, chất lượng ngày càng gia tăng.
WinCommerce đã khai trương 354 cửa hàng mới, gần một nửa tại khu vực miền trung, đưa tổng số điểm bán của WinMart, WinMart+ và WiN lên gần 4.200 điểm trên toàn quốc. Việc mở rộng này không chỉ thu hẹp khoảng cách tiêu dùng giữa thành thị và nông thôn, mà còn giúp người dân dễ dàng tiếp cận sản phẩm an toàn, chất lượng với giá hợp lý.
Đây là cơ sở quan trọng để ngành bán lẻ phấn đấu đưa tốc độ tăng cả năm lên khoảng 12%, góp phần củng cố niềm tin tiêu dùng, đồng thời trở thành động lực thiết thực cho tăng trưởng kinh tế trong bối cảnh phục hồi.
Hành vi mua sắm đang định hình lại
Nền kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì quỹ đạo tăng trưởng mạnh mẽ trong quý II, với GDP ấn tượng nhờ vào hiệu suất vượt trội của khu vực công nghiệp và dịch vụ. Báo cáo thị trường ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) quý II/2025 do Công ty Nghiên cứu dữ liệu tiêu dùng toàn cầu Worldpanel by Numerator thực hiện cho biết, 62% người tiêu dùng tin kinh tế sẽ cải thiện trong 12 tháng tới. Con số này vẫn thấp hơn so với mức thông thường 70 - 80%.
Sự sụt giảm niềm tin của người tiêu dùng đến từ nhiều yếu tố. Môi trường thương mại toàn cầu khó lường đã tạo ra nhiều bất định về kinh tế. Làn sóng tin tức gần đây về chiến dịch truy quét mạnh mẽ hàng giả, hàng nhái và sản phẩm kém chất lượng của Chính phủ đã làm dấy lên những mối lo ngại lớn trong công chúng. Sự ổn định công việc khiến không ít người phải bận tâm. Những yếu tố này đang định hình lại hoàn toàn hành vi mua sắm của người tiêu dùng.
Từ góc nhìn chuyên gia, TS Nguyễn Châu Trinh, giảng viên Kinh tế, Đại học RMIT Việt Nam cho rằng, sự suy giảm tâm lý tiêu dùng thời gian qua bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân. Trong đó, thay đổi trong chính sách thuế đối với hộ kinh doanh, từ hình thức thuế khoán sang hệ thống kê khai, đồng nghĩa với chi phí hành chính, tài chính lớn hơn, dẫn tới thu nhập khả dụng giảm và tâm thế thận trọng hơn trong đầu tư, chi tiêu.
Ngoài ra, dù xuất khẩu bảy tháng đầu năm 2025 tăng gần 14,8%, nền kinh tế mở của Việt Nam vẫn nhạy cảm trước biến động thương mại toàn cầu, đặc biệt là chính sách của Mỹ. Nguy cơ thay đổi thuế quan ở thị trường lớn này có thể làm giảm sản lượng, kìm hãm tăng lương và khiến người dân lo ngại hơn về việc làm, thu nhập, từ đó tiết chế chi tiêu.
Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) là động lực chính cho việc làm và thu nhập đang chịu sức ép từ điều kiện tài chính toàn cầu thắt chặt và những bất định chính sách. Bất kỳ sự suy giảm nào ở kênh này cũng sẽ tác động ngay tới thu nhập hộ gia đình và sức mua. Cộng thêm việc Việt Nam phụ thuộc nhiều vào nguyên liệu nhập khẩu cho sản xuất, tăng tiêu dùng dễ kéo theo tăng nhập khẩu, làm yếu đi hiệu ứng lan tỏa tới sản xuất trong nước.
Đáng lưu ý, yếu tố lạm phát và tín dụng cũng đang chi phối tâm lý tiêu dùng. Chi phí sinh hoạt đang nhích dần do thuế mới và chính sách cho vay thận trọng. Nợ vay tiêu dùng ngày càng cao tạo ra áp lực, người dân e dè hơn khi mở rộng chi tiêu.
“Nếu không có các biện pháp như giảm gánh nặng tuân thủ cho hộ kinh doanh, củng cố chuỗi cung ứng nội địa và giữ ổn định vĩ mô, thì rất khó để khơi lại niềm tin và đưa tăng trưởng tiêu dùng lên mức 12% như mục tiêu đề ra”.
Số liệu của Cục Thống kê cho thấy, trong bảy tháng đầu năm, tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng đạt hơn 3,9 triệu tỷ đồng, tăng hơn 8% so với cùng kỳ năm trước.
Tạo dựng nền tảng bền vững
Nhằm kích cầu tiêu dùng, hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển sản xuất, kinh doanh, góp phần khai thác tối đa thị trường nội địa và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, Hà Nội đang triển khai Chương trình Khuyến mãi tập trung năm 2025 quy mô lớn với hai đợt cao điểm vào tháng 7 và tháng 11. Theo đó, có 1.000 - 2.000 doanh nghiệp điểm bán lẻ trên toàn địa bàn Thủ đô sẽ tham gia chuỗi sự kiện này với mức khuyến mãi tại các đơn vị tham gia có thể lên tới hơn 50%. Kết quả của những năm trước, các doanh nghiệp tham gia chương trình khuyến mãi tập trung đều đạt mức tăng trưởng tốt về doanh thu và lượng khách với mức tăng trung bình từ 50% đến 150% so với các tháng liền kề trước đó.
Ở góc độ thị trường, Worldpanel by Numerator nhận định người tiêu dùng ngày càng khắt khe hơn, đặt nặng yếu tố nguồn gốc, chất lượng và độ tin cậy của sản phẩm. “Giá trị” không chỉ còn nằm ở giá, mà còn bao gồm cả sự an toàn và uy tín thương hiệu. Thương mại điện tử sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh, đặc biệt là các nền tảng có các biện pháp bảo đảm tính xác thực sản phẩm, đáp ứng nhu cầu tiện lợi và minh bạch của người tiêu dùng. Đồng thời, người tiêu dùng sẽ chi tiêu có chủ đích hơn, ưu tiên các mặt hàng thiết yếu thay vì các sản phẩm không cần thiết như chi tiêu vào các dịch vụ giải trí, ăn uống bên ngoài.
Để đưa ra các quyết định marketing hiệu quả, thúc đẩy tăng trưởng, các thương hiệu cần xác định chính xác những yếu tố then chốt gây ra sự biến động về doanh số ngành hàng và định lượng mức độ tác động của các yếu tố này đến các ngành hàng của mình. Đây sẽ là cơ sở để doanh nghiệp phân bổ nguồn lực một cách tập trung, từ đó có cơ hội dẫn đầu trong cuộc cạnh tranh ngày càng khốc liệt.
Về mặt chính sách, theo PGS, TS Nguyễn Thường Lạng, giảng viên Đại học Kinh tế quốc dân, để kích cầu tiêu dùng, cần triển khai đồng thời nhiều giải pháp, kết hợp giữa chính sách vĩ mô và biện pháp vi mô. Đầu tiên phải nâng cao thu nhập và năng lực chi trả của người dân. Điều này không chỉ phụ thuộc vào việc điều chỉnh chính sách tiền lương, thưởng, mà còn ở các gói hỗ trợ kịp thời cho nhóm yếu thế.
Việc phát triển tín dụng tiêu dùng theo hướng an toàn, bền vững cũng cần cân nhắc. Các sản phẩm vay tiêu dùng lãi suất hợp lý, minh bạch sẽ tạo điều kiện cho hộ gia đình chi tiêu, đặc biệt trong lĩnh vực thiết yếu như y tế, giáo dục, nhà ở.
Chương trình khuyến mãi và kích cầu quy mô quốc gia, đưa hàng hóa, nhất là hàng Việt Nam đến những khu vực còn khan hiếm nguồn cung là chiến lược hay. Việc khuyến khích người dân ưu tiên dùng hàng Việt không chỉ ở phân khúc phổ thông, mà còn mở rộng sang cả trung và cao cấp, để hàng Việt thật sự trở thành lựa chọn cạnh tranh trên thị trường.
Cuối cùng, các ban, ngành phối hợp chặt chẽ các chính sách vĩ mô. Chính sách tiền tệ, tài khóa, lãi suất và ưu đãi thuế phải được điều hành đồng bộ nhằm giảm chi phí cho doanh nghiệp, tạo điều kiện tăng chi cho phúc lợi và tiền lương. Từ đó, hình thành vòng tròn khép kín, gồm doanh nghiệp phát triển, người lao động có thu nhập, hộ gia đình gia tăng chi tiêu và kinh tế nội địa mở rộng.
“Chỉ khi tiêu dùng nội địa tăng mạnh hơn, nền kinh tế mới có thể đạt mục tiêu tăng trưởng và tạo dựng nền tảng bền vững cho dài hạn”, PGS, TS Nguyễn Thường Lạng khẳng định.