Chính phủ vừa ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP ngày 26/8/2025, sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 24/2012/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Điểm mới quan trọng là đã xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền trong sản xuất vàng miếng, cũng như việc xuất khẩu và nhập khẩu vàng nguyên liệu phục vụ sản xuất vàng miếng. Quy định mới mở ra khả năng thị trường sẽ đón nhận thêm nhiều thương hiệu ngoài SJC, tạo sự cạnh tranh và lựa chọn đa dạng hơn cho người dân và doanh nghiệp.
Sự thay đổi cần thiết
Các chuyên gia cho rằng những thay đổi này sẽ tác động tích cực đến thị trường. Khi dỡ bỏ cơ chế độc quyền, thị trường vàng sẽ trở nên minh bạch hơn, nguồn cung có điều kiện được mở rộng, tình trạng buôn lậu sẽ giảm dần. Đồng thời, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) có thêm công cụ để kiểm soát dòng ngoại tệ ra vào qua hoạt động xuất nhập khẩu vàng. Quan trọng hơn, việc mở cửa sản xuất vàng miếng sẽ thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và thế giới, vốn đã bị đẩy lên mức chênh lệch bất hợp lý như hiện nay (khoảng 20 triệu đồng/lượng).
Tuy nhiên, trái với nhận định ban đầu, ngay sau khi các quy định mới có hiệu lực, khảo sát tại nhiều cửa hàng vàng cho thấy lượng khách tăng đột biến, kéo theo giá vàng liên tiếp lập đỉnh mới, vượt mức 128 triệu đồng/lượng.
Theo chuyên gia vàng Trần Duy Phương, việc giá vàng SJC tăng nóng và gần như tách rời khỏi diễn biến thế giới trong thời gian qua đến từ việc nguồn cung khan hiếm. Trong vòng một năm qua, NHNN không còn bán vàng SJC bình ổn, trong khi nhu cầu tiêu thụ vẫn duy trì ở mức cao. Việc cung - cầu mất cân đối đã đẩy giá vàng trong nước lên kỷ lục.
Vì vậy, việc Nghị định 232 cho phép xóa bỏ độc quyền vàng miếng sẽ mở ra cơ hội để thị trường đón nhận thêm nhiều thương hiệu mới. Các ngân hàng và doanh nghiệp đủ điều kiện có thể trực tiếp sản xuất vàng miếng, tạo thêm lựa chọn và khuyến khích cạnh tranh. Dù vàng miếng SJC hiện vẫn chiếm tới 80% thị phần và thói quen tiêu dùng chưa thể thay đổi ngay, sự xuất hiện của các thương hiệu khác sẽ tạo áp lực cạnh tranh, từ đó mang lại lợi ích thiết thực cho người mua.
Cũng theo ông Phương, điểm cốt lõi của Nghị định nằm ở quy định cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng. Cơ chế này giúp cả SJC lẫn các doanh nghiệp khác chủ động hơn trong cân đối cung - cầu, xin cấp phép nhập khẩu và đưa vàng miếng ra thị trường. Đây được xem là bước đi quan trọng để phá thế độc quyền, đưa thị trường vàng tiến gần hơn tới sự minh bạch, cạnh tranh và ổn định.
Đồng quan điểm, TS Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính cho rằng, giá vàng SJC vẫn tăng bất chấp việc Nghị định mới có hiệu lực phản ánh tâm lý thận trọng của thị trường. Những điều chỉnh trong chính sách cần thời gian để triển khai và phát huy tác dụng nên chưa thể ngay lập tức cải thiện nguồn cung. Trong khi đó, người dân vẫn quan tâm trước hết đến việc có mua được vàng hay không, hơn là chờ đợi tác động dài hạn của chính sách.
Tương tự, ông Nguyễn Hữu Huân, Trưởng bộ môn Thị trường tài chính, Khoa Ngân hàng, Trường đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh nhận định việc xóa bỏ cơ chế độc quyền là bước đi cần thiết để tăng tính minh bạch cho thị trường vàng, nhưng chưa đủ để giải quyết gốc rễ vấn đề. Nguyên nhân chính khiến giá vàng trong nước liên tục lập đỉnh và duy trì mức chênh lệch lớn với thế giới là tình trạng khan hiếm nguồn cung trong khi nhu cầu vẫn ở mức cao. Giải pháp quan trọng là cho phép doanh nghiệp nhập khẩu vàng nguyên liệu với khối lượng phù hợp, từ đó cân đối cung cầu.
Nhiều rào cản vẫn chưa thể bị phá bỏ
Hầu hết các chuyên gia đều cho rằng, thời điểm hiện tại, nguồn cung duy nhất có thể tăng thêm cho thị trường vàng chỉ có thể từ những người đang nắm giữ và có nhu cầu bán ra chốt lời. Thế nhưng, giá vàng liên tục tăng khiến họ không muốn bán ra.
Đại diện một doanh nghiệp kinh doanh kim loại quý cho rằng, về dài hạn, việc xóa bỏ cơ chế độc quyền vàng miếng chắc chắn sẽ góp phần thu hẹp khoảng cách giữa giá vàng trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, diễn biến giá vàng còn phụ thuộc nhiều vào các yếu tố vĩ mô như biến động thị trường thế giới, tỷ giá hối đoái và chính sách tiền tệ của NHNN. Vì vậy, việc giá vàng có giảm hay không sẽ do tổng hòa những yếu tố này quyết định.
Câu hỏi đặt ra khi nào giá vàng trong nước có thể giảm về mốc 100 triệu đồng/lượng? Chuyên gia vàng Trần Duy Phương cũng thừa nhận, mức giá thế giới hiện ở 3.370 USD/ounce, quy đổi sang thị trường Việt Nam tương đương khoảng 108 triệu đồng/lượng. Cộng thêm chi phí và biên độ biến động, giá vàng trong nước dao động quanh 114-115 triệu đồng/lượng.
Do đó, để giá vàng trong nước lùi về ngưỡng 100 triệu đồng, giá thế giới phải giảm thêm khoảng 300 USD, xuống vùng 3.000-3.050 USD/ounce. Ông Phương cho rằng, khả năng giảm giá trong nước phụ thuộc chủ yếu vào biến động của thị trường quốc tế, đây mới là yếu tố mang tính quyết định.
Chia sẻ cùng quan điểm, PGS, TS Đinh Trọng Thịnh nhấn mạnh rằng sau khi có quy định mới, xu hướng giá vàng trong nước vẫn cần xem xét trong mối tương quan với các biến động quốc tế. Ông dự báo mức chênh lệch hiện gần 20 triệu đồng/lượng sẽ dần thu hẹp, trước hết về khoảng 16 - 17 triệu đồng rồi tiếp tục giảm xuống còn 14 - 15 triệu đồng/lượng.
Để bảo đảm ổn định lâu dài, ông Thịnh khuyến nghị NHNN cần giữ vai trò quản lý chặt chẽ thị trường vàng, tránh nguy cơ “vàng hóa” nền kinh tế. Việc nhập khẩu vàng, theo ông, chỉ nên giới hạn phục vụ sản xuất và xuất khẩu trang sức, thay vì đáp ứng nhu cầu tích trữ. Nếu cải cách thị trường vàng không gắn với mục tiêu thu hút và sử dụng hiệu quả nguồn vốn cho phát triển kinh tế sẽ khó đạt được ý nghĩa thực chất.
Bên cạnh vấn đề liên quan đến thị trường thế giới, một vị chuyên gia khác cho rằng, Nghị định 232 mở ra hướng đi mới cho thị trường vàng, nhưng chưa thể giải quyết ngay bài toán nguồn cung khan hiếm. Nếu xuất hiện thêm các thương hiệu vàng miếng ngoài SJC, áp lực mua vàng sẽ giảm bớt. Song thách thức lâu dài vẫn nằm ở việc bảo đảm nguồn nguyên liệu ổn định để sản xuất và duy trì tính cạnh tranh trên thị trường.