Nếu “những người khổng lồ” ngừng va chạm

Với không ít nhà phân tích quốc tế, dường như, đó là điều phải đến. Mười ngày sau cuộc hội đàm cấp cao với Tổng thống Mỹ Donald Trump, Tổng thống Nga Vladimir Putin phát đi thông điệp: Ông hy vọng mối quan hệ ngoại giao giữa Nga và Mỹ sẽ được khôi phục hoàn toàn. 

Cuộc gặp mặt giữa những người hàng xóm.
Cuộc gặp mặt giữa những người hàng xóm.

Đồng thời, chủ nhân Điện Kremlin cũng khẳng định những bước đầu tiên đã được thực hiện mới chỉ là khởi đầu cho việc khôi phục toàn diện mối quan hệ song phương.

Sự kiện đã trôi qua, nhưng giới quan sát vẫn luôn chờ đợi những biến động tiếp nối của nó. Bởi, bản thân những chi tiết trong chuyến công du và hội kiến ấy cũng đã mang khá nhiều ý nghĩa tinh tế, khi hai nhà lãnh đạo quốc gia tiến về phía nhau tại Alaska.

Vì sao lại là Alaska? Vì Tổng thống Nga Vladimir Putin đã lựa chọn địa điểm gặp gỡ ấy - một gạch nối giữa lịch sử của hai cường quốc (Alaska từng là lãnh thổ của Nga, trước khi được nhượng lại cho nước Mỹ năm 1867), để từ đó nhắc nhở cho toàn thế giới nhớ lại rằng, thực ra nước Nga và nước Mỹ chỉ nằm cách nhau một eo biển Bering. Đó cũng là tuyến đường tiếp vận, đánh dấu quãng thời gian hai nước là những người đồng minh thực thụ, trong Chiến tranh Thế giới lần thứ hai. Và vì thế, khi bước xuống thảm đỏ từ chuyên cơ (chuyến chuyên cơ được không quân Mỹ hộ tống, bảo đảm an toàn ở mức độ tối đa), chủ nhân Điện Kremlin cất tiếng: “Xin chào, láng giềng thân mến!”.

Và ở chiều ngược lại, ngay từ khi đưa ra lời mời Tổng thống Nga đến thăm nước Mỹ, Tổng thống Mỹ xem như đã phá bỏ thế cô lập bao quanh Moskva, bấy lâu nay.

Vấn đề là, như lịch sử đã chứng minh, việc hai trong số những cường quốc hàng đầu thế giới ấy hợp tác với nhau luôn đem lại nhiều lợi ích chung cho toàn nhân loại, hơn là nếu họ đối đầu.

Ở đây, chúng ta có thể tạm không đề cập đến xung đột hay chiến tranh, mà tập trung vào những lĩnh vực khác, đơn cử như khám phá và chinh phục vũ trụ. Trạm Nghiên cứu Vũ trụ Quốc tế/ISS, trong nhiều thập niên, đã từng là nơi các nhà khoa học cũng như các phi hành gia Nga và Mỹ, cùng nhiều đoàn nghiên cứu từ các nước phát triển khác tạo nên những bước tiến vũ bão của loài người, trong không gian vô tận.

Hoặc, bên cạnh đó, trong thời điểm cả thế giới lao đao với đại dịch Covid-19, việc cả hai nền y khoa tiên tiến ấy gấp rút triển khai những kế hoạch điều chế vaccine cũng góp phần không nhỏ chặn đứng sức tàn phá của thảm họa.

Và hiện tại, nếu có thể bình thường hóa quan hệ, những triển vọng hợp tác Nga - Mỹ cũng vẫn còn tương đối rộng mở, đặc biệt là trong các lĩnh vực ứng phó với những thách thức an ninh phi truyền thống. Thiếu một trong hai cường quốc ấy, mọi nỗ lực toàn cầu đều sẽ trở nên khiếm khuyết về nguồn lực.

Trong khi đó, tiến trình chinh phục không gian, hay gần hơn là khai thác những nguồn lợi ở Bắc Cực (đặc biệt trong bối cảnh băng tan, làm mở ra những tuyến đường hàng hải mới) cũng đòi hỏi những vòng xoay đối thoại - đàm phán - hợp tác. Tổng thống Vladimir Putin, ngày 25/8, tiết lộ: Moskva và Washington đã thảo luận khả năng hợp tác ở Bắc Cực và cả Alaska, đồng thời nhấn mạnh, rằng nước Nga sở hữu những công nghệ độc đáo, trong lĩnh vực khai thác tài nguyên tại khu vực này.

Đương kim tổng thống Mỹ, kể từ ngày chính thức nhậm chức, đã gần như thay đổi hoàn toàn cách tiếp cận đối với nước Nga, so người tiền nhiệm Joe Biden. Ông mở lại các kênh ngoại giao cấp cao với Moskva, và trực tiếp liên lạc với người đồng cấp Vladimir Putin. Thông qua những hành động của mình, ông thể hiện rõ lập trường: Nước Nga không thể bị gạt ra khỏi hệ thống quốc tế. Đặc biệt, từ góc nhìn lợi ích, các bất đồng còn tồn tại giữa hai bên, dù gay gắt đến đâu, cũng vẫn nên và cần phải được giải quyết.

Ít nhất, như Thủ tướng Hungary Victor Orban bình luận: Cuộc gặp đã khiến thế giới trở nên “an toàn hơn”. Dù chưa ai dám chắc, nó có thể trở thành một bước ngoặt địa chính trị toàn cầu hay không…■

VÕ HOÀNG