Những thành tựu đối ngoại của Việt Nam trong những thập niên qua là tiền đề để khái niệm hóa trường phái ngoại giao Việt Nam. Từ sau năm 1986, Việt Nam chuyển từ chính sách đối ngoại dựa trên ý thức hệ sang chính sách đối ngoại chủ yếu dựa trên lợi ích quốc gia với các nguyên tắc độc lập, tự chủ, đa phương hóa và đa dạng hóa. Trên cơ sở đó, Việt Nam đã xây dựng được một mạng lưới quan hệ đối tác chiến lược, đối tác toàn diện đa dạng để duy trì mức độ phát triển kinh tế - xã hội cao và tạo được uy tín trên các diễn đàn khu vực và quốc tế.
Việc thúc đẩy khái niệm ngoại giao “cây tre Việt Nam” thể hiện sự tự tin của Việt Nam đối với hoạt động đối ngoại của mình. Như Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Việt Nam Nguyễn Phú Trọng đã đánh giá, giống như cây tre với “gốc vững, thân chắc, cành uyển chuyển”, ngoại giao Việt Nam “mềm mại, khôn khéo, nhưng rất kiên cường, quyết liệt; linh hoạt, sáng tạo nhưng rất bản lĩnh, kiên định, can trường trước mọi thử thách, khó khăn vì độc lập dân tộc, vì tự do, hạnh phúc của nhân dân. Đoàn kết, nhân ái, nhưng kiên quyết, kiên trì bảo vệ lợi ích quốc gia - dân tộc”[1].
Phép so sánh ngắn gọn với hình ảnh cây tre phản ánh cách Việt Nam đã và đang củng cố vị thế của mình trong bối cảnh gia tăng cạnh tranh giữa các nước lớn. Việt Nam vẫn kiên trì duy trì chính sách “bốn không” được nêu trong Sách trắng quốc phòng Việt Nam năm 2019 (không tham gia liên minh quân sự, không liên kết với nước này để chống nước kia, không cho nước ngoài đặt căn cứ quân sự hoặc sử dụng lãnh thổ Việt Nam để chống lại nước khác, không sử dụng vũ lực hoặc đe dọa sử dụng vũ lực trong quan hệ quốc tế).
Khái niệm này sẽ còn được tiếp tục sử dụng và cụ thể hóa thông qua các nghiên cứu học thuật và chính sách trong tương lai của Việt Nam.
---------
[1] Nguyễn Phú Trọng: Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Sđd, tr.184 (B.T).
Nguồn: Sách Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, mang đậm bản sắc "cây tre Việt Nam", Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật, năm 2023.