Ngày Người khuyết tật Việt Nam 18/4/2022

Giữ lửa nghề cho làng thêu Quất Động

Mong ước cháy bỏng của Hoàng Thị Khương là đưa những sản phẩm thêu tay truyền thống của làng nghề Quất Động đến với thị trường trong và ngoài nước… Đó là cánh cửa mở ra cơ hội nâng cao đời sống của người làng nghề, đặc biệt là những người khuyết tật yêu và gắn bó sâu đậm với nghề thêu.

Hoàng Thị Khương bên khung thêu.
Hoàng Thị Khương bên khung thêu.

HOÀNG THỊ KHƯƠNG được sinh ra ở đúng "cái nôi" của nghề thêu tay truyền thống nổi tiếng từ xưa của xã Quất Động, huyện Thường Tín, Hà Nội. Thật éo le, mới được ba tháng tuổi, sau một trận sốt cao, cô bé Khương bị mắc bệnh bại liệt. Dù được chữa trị qua cơn nguy kịch, nhưng di chứng để lại khiến cho chân phải Khương bị teo và không duỗi thẳng được.

Dẫu vận động rất khó khăn, nhưng cô vẫn bền bỉ đến trường huyện học con chữ. Nhưng cuộc đời vẫn tiếp tục thử thách cô gái trẻ khi sớm mồ côi cha. Bao nhiêu yêu thương, lo lắng được người mẹ, cũng là một người nổi tiếng về thêu, dồn cả vào chăm sóc cho Khương. Dù bị di chứng khuyết tật vận động nhưng Hoàng Thị Khương lại rất thông minh, có khiếu thẩm mỹ và đôi bàn tay khéo léo. Vậy nên, sau mười năm được mẹ dạy từng đường kim, mũi chỉ, cô đã cùng mẹ tạo nên những bức tranh thêu được nhiều người ưa thích và rất "đắt hàng". Năm 2001, tại cuộc thi Thiết kế mẫu sản phẩm thủ công mỹ nghệ Hà Nội, tác phẩm Chùa Thầy của Khương đoạt giải nhất.

Ngay từ năm 2005, Hoàng Thị Khương đã tham gia hàng chục cuộc triển lãm tranh thêu tay mỹ thuật trong và ngoài nước. Trong dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long-Hà Nội, tranh thêu của Hoàng Thị Khương được bày trong các cuộc triển lãm tại Cung văn hóa Hữu nghị Việt-Xô và trong Hoàng thành Thăng Long. Cùng năm ấy, tranh thêu của Khương được nhận danh hiệu Tác phẩm thủ công mỹ nghệ tinh hoa làng nghề Việt Nam và cơ sở của cô được nhận giấy khen Cơ sở thêu tranh mỹ nghệ cao cấp, đóng góp tích cực cho thành công của Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam lần thứ VI và "Dấu ấn Thăng Long".

Năm 2011, Khương được mời sang Seoul (Hàn Quốc) tham gia cuộc thi tay nghề của nghệ nhân là người khuyết tật. Năm 2015, cô được phong tặng danh hiệu nghệ nhân của thành phố Hà Nội. Đến năm 2019, cô lại được tổ chức SAMBHAV (một diễn đàn quốc tế lớn nhằm tôn vinh các nghệ sĩ khuyết tật) mời sang tham gia các hoạt động như hội thảo, triển lãm nghệ thuật tại New Delhi (Ấn Độ) và được nhận kỷ niệm chương dành cho các tác phẩm tranh thêu tay xuất sắc.

Trong đời sống riêng, gần 60 tuổi, Hoàng Thị Khương vẫn đơn chiếc chăm sóc người mẹ đã đau yếu đi nhiều. Nhưng nỗi buồn riêng, sự vất vả không khiến cho cô giảm đi sự tận tâm với các hoạt động xã hội. Cô đã dạy nghề cho hơn 300 người khuyết tật cùng xã cũng như trong huyện Thường Tín. Nghe danh về cô giáo đặc biệt, có nhiều người ở các địa phương khác cũng xin đến học nghề. Có một số học viên được Hội Chữ thập đỏ Việt Nam tài trợ bằng các quỹ từ thiện quốc tế từ Tây Ban Nha, Phần Lan,... Từ năm 2016 đến nay, nhờ những hoạt động bền bỉ trong chăm lo đời sống và bảo vệ quyền lợi của người khuyết tật, Hoàng Thị Khương liên tục được tín nhiệm bầu làm Chủ tịch Hội Người khuyết tật huyện Thường Tín.

Nghề thêu Quất Động và những người làm nghề thêu đã chịu không ít tác động từ dịch bệnh khiến cho thị trường du lịch, và đầu ra cho sản phẩm bị đứt gãy. Để đưa nghề thêu vượt qua giai đoạn khó khăn này, Chủ tịch Hội Người khuyết tật huyện Thường Tín mong mỏi được Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và Hội Người khuyết tật Việt Nam hỗ trợ để sản phẩm thêu của làng nghề có cơ hội quảng bá và mở rộng thị trường mạnh mẽ hơn nữa.

Bài và ảnh: Trịnh Hải