Trên thực tế, từ năm 2021 đến nay, công tác phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn đã có nhiều chuyển biến, Hà Nội luôn là địa phương đi đầu với một số dự án quy mô lớn. Tuy nhiên, căn cứ vào số liệu đến thời điểm này, giai đoạn 2021-2025 chưa đạt được mục tiêu kế hoạch đã đề ra.
Đến nay, theo báo cáo của thành phố, số căn hộ hoàn thành và dự kiến hoàn thành là 16.388 căn, đạt 78,79% kế hoạch; tương ứng khoảng 1,008 triệu m2 sàn nhà ở, đạt 80,64% kế hoạch.
Xác định đây là một trong những nội dung quan trọng, tác động đến an sinh xã hội và nhu cầu của người dân còn rất lớn, Hội đồng nhân dân thành phố đã thành lập Đoàn giám sát làm việc về công tác triển khai nhà ở xã hội trên địa bàn và nội dung liên quan với các sở: Xây dựng, Tài chính, Nông nghiệp và Môi trường, Quy hoạch-Kiến trúc.
Qua báo cáo của các sở, ngành và công tác giám sát, Đoàn giám sát nhận định, trên thực tế vẫn còn nhiều vấn đề bất cập, vướng mắc, khó khăn trong việc đầu tư, thực hiện, quản lý các dự án nhà ở xã hội. Tính đến nay, mới có 11.334 căn hộ hoàn thành, đạt tỷ lệ 54,4% kế hoạch. Về số lượng căn hộ dự kiến hoàn thành trong năm 2025, trong trường hợp các dự án đang thi công không kịp hoàn tất thủ tục, chậm giải phóng mặt bằng hoặc thiếu vốn, không đúng tiến độ thì tỷ lệ hoàn thành thực tế có thể thấp hơn đáng kể so với con số dự kiến.
Do vậy, để bảo đảm đạt đủ và vượt kế hoạch, cần giám sát chặt chẽ các dự án đang triển khai, tháo gỡ khó khăn kịp thời trong các tháng cuối năm 2025. Bên cạnh đó, thành viên Đoàn giám sát cũng cho rằng, cần thay đổi chính sách về nhà ở xã hội. Thay vì bán, có thể Nhà nước xây dựng để cho thuê vì không thể phát triển mãi nhà ở xã hội do quỹ đất ngày càng hạn hẹp. Sau khi các hộ có đủ điều kiện thay đổi nhà ở thì chuyển hợp đồng cho người có nhu cầu. Để giảm giá thành, có thể nghiên cứu công nghệ xây dựng nhà ở xã hội lắp ghép, đúc sẵn, trên cơ sở tiêu chuẩn kiểm định của Bộ Xây dựng.
Một số ý kiến trong đoàn cho rằng, cần có thêm chính sách ngân hàng đối với đối tượng mua nhà ở xã hội vay tiền để họ thuê, mua dự án phân khúc khác, tránh áp lực về đầu tư xây dựng. Khâu giám sát cũng phải được tăng cường, bảo đảm chặt chẽ, tránh tình trạng trục lợi chính sách; cần có phần mềm quản lý dữ liệu về đối tượng sử dụng, mua bán nhà ở xã hội.
Phó Trưởng ban Đô thị, Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội Trần Hợp Dũng nhận định, thời gian tới, các sở, ngành cần rà soát, theo dõi, cập nhật thông tin về việc sửa đổi, bổ sung các luật và văn bản quy phạm pháp luật liên quan xây dựng. Từ đó, tham mưu Ủy ban nhân dân thành phố trình Hội đồng nhân dân thành phố hồ sơ dự thảo nghị quyết quy định một số chính sách hỗ trợ về đầu tư xây dựng nhà ở xã hội độc lập trên địa bàn.
Giai đoạn 2026-2030, dự kiến trên địa bàn có 50 dự án nhà ở xã hội sẽ được triển khai với gần 57.200 căn, tương ứng 3,2 triệu m2 sàn. Trong đó, thành phố đang thẩm định chủ trương đầu tư bốn khu nhà độc lập, tập trung tại các xã Đông Anh, Gia Lâm, Mê Linh với tổng diện tích hơn 200 ha đất, cung ứng hơn 12.000 căn hộ.
Luật Thủ đô năm 2024 cũng đã đưa ra một số biện pháp đặc thù nhằm thúc đẩy phát triển nhà ở trên địa bàn. Theo Khoản 2 Điều 29, quy hoạch chi tiết phát triển nhà ở xã hội phải được thực hiện đồng thời với việc lập đồ án quy hoạch chi tiết và lấy ý kiến cộng đồng dân cư tại cùng một thời điểm mà không phải thực hiện riêng lẻ như trong Luật Quy hoạch đô thị. Quy định mới này giúp Hà Nội có thể rút ngắn thời gian lập quy hoạch chi tiết và đồ án quy hoạch, đẩy nhanh tiến độ triển khai dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội.
Đoàn giám sát cho rằng, việc rà soát nhu cầu sử dụng cũng cần có những căn chỉnh nhất định, các yếu tố cần dựa trên cơ sở phát triển xã hội. Bên cạnh việc ưu tiên bố trí quỹ đất sạch, giao thông thuận lợi, đồng bộ hạ tầng, thành phố cần công bố công khai, cập nhật thông tin quy hoạch quỹ đất dành cho nhà ở xã hội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050.