Thách thức nhân đạo với Afghanistan càng lớn hơn, trong bối cảnh các nguồn cứu trợ quốc tế giảm sút.
Thảm họa liên tiếp
Theo Cơ quan Khảo sát địa chất Mỹ (USGS), trận động đất mới nhất ở Afghanistan xảy ra tại thành phố Jalalabad, thủ phủ của tỉnh Nangarhar, với tâm chấn nằm ở độ sâu 10 km. Động đất mới xảy ra chỉ hai ngày sau trận động đất mạnh 6 độ richter tàn phá khu vực miền đông Afghanistan hôm 31/8, khiến hơn 1.400 người chết, hơn 3.000 người bị thương.
Hiện mức độ thiệt hại do trận động đất mới chưa được báo cáo, song các nguồn tin địa phương cho biết, nhiều nhà dân và công trình hạ tầng bị san phẳng ở những khu vực hẻo lánh. Địa hình hiểm trở và hệ thống giao thông không thuận lợi cản trở nghiêm trọng nỗ lực cứu hộ tại các ngôi làng biệt lập ở vùng núi cao. Chính quyền Taliban đã điều động binh sĩ để sơ tán người bị thương khỏi những nơi không thể tiếp cận bằng trực thăng và các phương tiện khác.
Những dư chấn mới đã gây hoảng loạn, khiến nỗ lực cứu hộ phải tạm dừng do đất đá trượt xuống, chia cắt thêm nhiều con đường và khiến việc đào bới đống đổ nát trở nên nguy hiểm. Reuters cho hay, trước trận động đất mới nhất, rất nhiều nạn nhân vẫn mắc kẹt, người dân còn đang đào bới trong đống đổ nát để tìm kiếm người sống sót. Thêm nhiều ngôi nhà bị phá hủy hoặc hư hại nặng trong trận động đất thứ hai.
Báo cáo mới nhất do người phát ngôn của chính quyền Taliban cung cấp cho thấy, tính đến trước ngày 2/9, 1.411 người thiệt mạng và 3.124 người bị thương, hơn 5.400 ngôi nhà bị phá hủy, nhiều nhất ở các tỉnh Kunar, Nangarhar và Laghman. Trong khi đó, Hội Trăng lưỡi liềm đỏ Afghanistan lo ngại vẫn còn nhiều người bị mắc kẹt dưới đống đổ nát. Điều phối viên LHQ tại Afghanistan cũng cho rằng, số người chết chắc chắn sẽ còn tăng cao. Quỹ Nhi đồng LHQ (UNICEF) cảnh báo hàng nghìn trẻ em Afghanistan đang gặp nguy hiểm.
Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính 12.000 người bị ảnh hưởng trực tiếp do động đất. Nhiều người dân đang phải sống ngoài trời vì nhà cửa bị phá hủy và lo sợ dư chấn tiếp theo. Đường sá hư hại, nhiều ngôi làng nằm ở vị trí xa xôi đã cản trở nghiêm trọng việc cung cấp viện trợ. Hệ thống và năng lực y tế địa phương vốn yếu kém lại quá tải, nên phụ thuộc lớn vào hỗ trợ từ bên ngoài. Tổ chức Cứu trợ Trẻ em (Save the Children) cũng cho biết, động đất làm gián đoạn nguồn cung nước sạch, hạn chế khả năng tiếp cận lương thực viện trợ và dấy lên lo ngại về dịch bệnh…
Khó khăn chồng chất
Đây là trận động đất lớn thứ ba kể từ khi lực lượng Taliban lên nắm quyền tại Afghanistan vào năm 2021 và là cuộc khủng hoảng mới nhất xảy ra ở quốc gia Nam Á bị chiến tranh tàn phá này. Thảm họa càng khiến chính quyền Taliban chịu thêm áp lực khi phải vật lộn chống chọi khó khăn do nguồn viện trợ quốc tế bị cắt giảm sâu, nền kinh tế yếu kém và hàng triệu người di cư Afghanistan trở về do bị buộc hồi hương từ các nước láng giềng.
Điều phối viên thường trú của LHQ tại Afghanistan Indrika Ratwatte nhấn mạnh: “Chúng ta không thể quên người dân Afghanistan đang phải đối mặt nhiều cuộc khủng hoảng, nhiều cú sốc, trong khi khả năng phục hồi của cộng đồng suy yếu”. Ông kêu gọi cộng đồng quốc tế hành động, chạy đua với thời gian để tiếp cận, hỗ trợ người dân Afghanistan trong thảm họa.
Động đất xảy ra đúng thời điểm các cộng đồng dễ bị tổn thương ở Afghanistan đang chịu nhiều áp lực. Theo quan chức LHQ, Afghanistan từ lâu đã phải đối mặt với tình trạng có thể gọi là “thách thức nhân đạo mang tính hệ thống”. Một nửa dân số, khoảng 22,5 triệu người, đang cần được hỗ trợ, trong khi tình trạng mất an ninh lương thực ngày càng trầm trọng hơn do hạn hán gần đây. Việc ngân sách cho các chương trình nhân đạo bị cắt giảm trên diện rộng từ đầu năm 2025 đã khiến hàng trăm cơ sở viện trợ quốc tế phải đóng cửa.
Sau nhiều thập niên xung đột, Afghanistan đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân đạo kéo dài. LHQ đã kêu gọi cộng đồng quốc tế đóng góp 2,8 tỷ USD để viện trợ khẩn cấp cho người dân Afghanistan trong năm 2025, nhưng đến nay mục tiêu này mới đạt được 28%. Viện trợ cho Afghanistan đang thiếu hụt do các cuộc khủng hoảng toàn cầu và ngân sách viện trợ bị các nước tài trợ cắt giảm. Một nguyên nhân nữa là sự phản đối các chính sách hạn chế của chính quyền Taliban đối với trẻ em gái và phụ nữ.