Trong hồi ức của nhà văn Lê Quang Trang, công việc của người làm báo Văn nghệ giải phóng vào thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước vừa có cái gian lao cực khổ của đời sống chiến trường, nhưng lại có sự hấp dẫn của phiêu lãng, tích cực của rèn luyện phẩm chất, sâu bền của tích lũy vốn sống.
Hơn 20 năm cầm bút với 31 cuốn sách, chủ yếu về lịch sử kháng chiến, nữ tác giả Mã Thiện Đồng đã thể hiện bút lực dồi dào và tâm huyết đối với mảng đề tài khó này.
Địa đạo Củ Chi, một biểu tượng của sức mạnh Việt Nam trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ đã trở thành nguồn cảm hứng cho nhiều sáng kiến độc đáo. Từ mô hình học tập ứng dụng liên môn (STEM) đến “bảo tàng ảo” trong trò chơi điện tử trực tuyến (game online), thế hệ trẻ đang tiếp nối truyền thống và lòng tự hào dân tộc theo cách của thời đại mình.
Có một thời mà biết bao gia đình Việt Nam phải chịu cảnh ly tán. Một thời bom Mỹ trút trên mái nhà. Một thời mà những đứa trẻ đầu đội mũ rơm, lưng đeo vòng lá “ngụy trang”, men theo giao thông hào để đến trường. Tuổi thơ của họ gắn chặt với những lớp học trong bom đạn, sống xa cha mẹ và tập quen với việc tự lập. Họ là thế hệ lớn lên từ những ngày sơ tán…
Biệt động Sài Gòn là lực lượng đặc biệt tinh nhuệ, có lối đánh độc đáo, thích hợp đạt hiệu quả cao, gây tác động mạnh quân địch và có tiếng vang lớn cổ vũ khí thế chiến đấu của quân, dân thành phố và cả nước. Trong đó, cuộc tấn công vào các mục tiêu Tết Mậu Thân là đỉnh cao của lực lượng biệt động về nghệ thuật tổ chức chỉ huy, hợp đồng chiến đấu và tinh thần dũng cảm tuyệt vời của các chiến đấu viên.
Dài dọc con đường Trường Sơn không chỉ có hình bóng của những người lính Cụ Hồ, chặng đường ấy còn hằn in dấu chân của hàng nghìn nhà giáo ngày đêm hành quân từ miền bắc vào chi viện cho chiến trường miền nam thân yêu. Nỗ lực của họ trên mặt trận văn hóa, giáo dục đã đóng góp một phần quan trọng trong cuộc chiến đấu giành độc lập, thống nhất đất nước của dân tộc Việt Nam.
Nhỏ tuổi nhưng ý chí không nhỏ, 16 tuổi, nữ chiến sĩ biệt động Nguyễn Thị Bích Nga đã trực tiếp tham gia pháo kích vào trụ sở của Tổng tư lệnh quân đội Mỹ ở Việt Nam ngay tại Sài Gòn. 17 tuổi bị bắt vào tù, trải qua nhiều nhà giam của địch, bà vẫn kiên cường giữ vững ý chí cách mạng, không khuất phục trước mọi đòn tra tấn của địch.
Ngày 30/4/1975 lịch sử, giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất đất nước - niềm vui vỡ òa, những giọt nước mắt sung sướng, những lời chúc mừng của bạn bè Pháp… đó là những kỷ niệm không bao giờ quên của các bác Việt kiều tại Pháp chia sẻ cùng nhân kỷ niệm 40 năm Ngày miền nam hoàn toàn giải phóng.
Giữa những ngày tháng 4 lịch sử, ông Nguyễn Đức Thọ, nguyên chiến sĩ Tiểu đoàn Z.23, Lữ đoàn 316, lặng lẽ trở lại dòng Rạch Chiếc. Nơi này, 50 năm trước, máu của hơn 50 đồng đội của ông đã nhuộm đỏ dòng nước trong trận đánh sinh tử giữ cầu Rạch Chiếc - cửa ngõ phía đông Sài Gòn.
Tự nhận mình là đứa con ngỗ nghịch nhất nhà, chỉ dám nhìn ba mình - Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân Trần Văn Lai (nhà thầu khoán Dinh Độc Lập Mai Hồng Quế) từ xa, nhưng những gì mà anh Trần Vũ Bình đã và đang làm, lại rất đặc biệt với tâm nguyện: “muốn trả cho ba sự thật về cuộc đời ông”.
Triển lãm “Việt Nam: Những bức tranh hòa bình”, khai mạc ngày 29/4 trong không gian triển lãm Oscar Niemeyer tại Trụ sở Đảng Cộng sản Pháp ở Paris, tái hiện cuộc hội ngộ giữa nghệ thuật Pháp và cuộc đấu tranh giải phóng Việt Nam.
Nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước, tại Thành phố Hà Nội, người dân Thủ đô và các tỉnh thành trong cả nước đã tìm đến Triển lãm tương tác trong khuôn viên Báo Nhân Dân để được trải nghiệm những âm thanh, hình ảnh trực quan, tái hiện ngày tháng lịch sử cách đây 50 năm.
Tối 29/4, phát biểu tại Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025) được tổ chức long trọng tại Trụ sở Đảng Cộng sản Pháp ở Paris, Bí thư toàn quốc Fabien Roussel nhấn mạnh, 50 năm qua dân tộc Việt Nam đã có những bước phát triển vượt bậc, thật sự là một kỳ tích và sẽ tiếp tục lập kỳ tích mới trong kỷ nguyên vươn mình.
Trong thời khắc lịch sử của 50 năm về trước, khi miền nam hoàn toàn giải phóng, nhiều người đã trào dâng nước mắt khi lần đầu tiên thấy thành phố Sài Gòn im tiếng súng, không còn bom đạn, đau thương… Dù nửa thế kỷ đã qua đi, nhiều người vẫn không giấu được niềm xúc động khi hồi tưởng lại khoảnh khắc đó.
Trong không khí náo nức hướng về dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước, chúng tôi may mắn được gặp gỡ bà Trương Mỹ Hoa - nguyên Bí thư Trung ương Đảng, nguyên Phó Chủ tịch nước, lắng nghe bà trò chuyện về những hồi ức của những ngày tham gia cách mạng. Bà là một nữ cựu tù chính trị Côn Đảo, một nhân chứng lịch sử góp mặt trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước hào hùng của dân tộc.
Cách đây gần 60 năm, một căn hầm bí mật đã được xây dựng ngay giữa những con phố sầm uất của trung tâm Quận 3, Thành phố Hồ Chí Minh. Bên dưới nền gạch hoa đỏ trắng đan xen của ngôi nhà nhỏ tại địa chỉ 287/70 Nguyễn Đình Chiểu, lực lượng Biệt động Sài Gòn-Gia Định đã âm thầm cất giữ hơn 2 tấn vũ khí phục vụ tấn công Dinh Độc Lập (nay là Dinh Thống Nhất) và một số cơ quan đầu não của chính quyền Việt Nam cộng hòa trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968. Hơn nửa thế kỷ trôi qua, nơi đây đã trở thành một "địa chỉ đỏ" của thành phố, nơi lịch sử được kể lại bằng những vật chứng sống động và những ký ức vẹn nguyên.
Từ căn hầm bí mật dưới vỏ bọc xưởng bánh tráng ở thôn Vườn Trầu, huyện Hóc Môn, gia đình ông Ngô Văn Ngời và bà Nguyễn Thị Sai đã cống hiến trọn đời cho sự nghiệp giải phóng dân tộc. Tám người con của ông bà đều kiên trung đi theo cách mạng, góp phần viết nên những trang sử hào hùng của lực lượng Biệt động Sài Gòn-Gia Định.
Mới đây, tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia III (Hà Nội), Ban Liên lạc cựu chiến binh Ban Liên hợp Quân sự-Trại Davis đã tổ chức Gặp mặt truyền thống nhân kỷ niệm 50 năm ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước.
Chiều 29/4, tại trụ sở Báo Nhân Dân đã diễn ra cuộc giao lưu với các nhân chứng lịch sử với chủ đề Văn nghệ sĩ trong Cuộc tổng tấn công nổi dậy mùa xuân năm 1975, giải phóng miền nam, thống nhất đất nước.
Năm 1983, loạt phim tài liệu “Việt Nam, thiên lịch sử truyền hình” của Đài truyền hình NBC phát sóng tại Mỹ thu hút số lượng người xem cao nhất lúc bấy giờ. Trong phim có cảnh quay ngắn về một thanh niên chạy xe máy, chở người lính cầm cờ giải phóng, dẫn đầu đoàn quân Cách mạng tiến vào cửa An Hòa đúng ngày giải phóng TP Huế.
Chiều muộn, chuyến xe chở vũ khí chuẩn bị cho cuộc tổng tấn công Mậu Thân 1968 được cấp trên yêu cầu bí mật vận chuyển vào nội thành Sài Gòn. Chính quyền Việt Nam cộng hòa tăng cường càn quét, rà soát với chỉ thị, bắt được Việt cộng chở vũ khí là bắn. Nhận thấy tình hình căng thẳng, đồng chí Nguyễn Văn Ba (Ba Bảo) bàn với vợ, cho hai đứa con gái sinh đôi mới vài tuổi đi cùng để che mắt địch. Nhiều chuyến xe như thế đã trót lọt trong sự thót tim của người làm cha, làm mẹ. “Địch mà phát hiện, cả nhà toi luôn con ạ”, vợ ông Ba Bảo rùng mình nhớ lại.
Ngày 30/4/1975 lịch sử đã đến từ truyền thống yêu nước, bất khuất của cả dân tộc trải qua mấy ngàn năm văn hiến, dựng nước và giữ nước, hơn trăm năm chống thực dân, đế quốc xâm lược trong thời hiện đại, đặc biệt với dấu mốc Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước cho dân tộc.
Với bản lĩnh phi thường, những đặc công rừng Sác đã vượt qua làn đạn dày đặc của kẻ thù, đấu trí với quân địch, thậm chí vật lộn với cá sấu dữ để hoàn thành nhiệm vụ. Câu chuyện của người cựu đặc công Hoàng Dương Chương là minh chứng sống động nhất về tinh thần quả cảm, bất khuất của những chiến sĩ đặc biệt ấy.
Ngày 26/3/1975, lá cờ cách mạng tung bay phấp phới trên đỉnh Kỳ Đài-Phu Văn Lâu, đánh dấu thời khắc lịch sử: thành phố Huế hoàn toàn được giải phóng. Khí thế tiến công rực lửa của quân đội ta khiến quân địch hoảng loạn tháo chạy, dẫm đạp lên nhau tìm đường thoát thân.
Ngày 30/4/1975 đã đi vào lịch sử dân tộc như một mốc son chói lọi đưa đất nước ta bước vào một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Những thành tựu vẻ vang trong 50 năm qua là động lực để đất nước Việt Nam hoàn thành sứ mệnh lịch sử trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
97 tuổi, ông Huỳnh Văn Cang (tức Tư Cang) sống thanh bần trong căn nhà nhỏ ở khu tập thể công an quận 11. Ông cười hiền hậu bảo, “giờ tôi là phế binh rồi, nhớ nhớ quên quên”. Nhưng suốt cuộc trò chuyện, có những chuyện ông thuộc đến từng chi tiết, chạm tới là ông tuôn liền một mạch.
Ngày 18/4, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương phối hợp Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam; Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam tổ chức Hội thảo khoa học quốc gia "50 năm nền văn học, nghệ thuật Việt Nam sau ngày thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025) - Những vấn đề đặt ra và định hướng phát triển". Báo Nhân Dân trân trọng giới thiệu bài tham luận "Nhọc nhằn sức sống một đề tài" của Nhà văn Chu Lai.
Đi qua 2 cuộc chiến tranh khốc liệt, Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân - Thiếu tướng Nguyễn Tụ tâm sự, điều ông tự hào nhất là có mặt tại những chiến dịch ác liệt nhất, được sát cánh bên đồng đội, giúp họ vượt qua những đau thương của chiến tranh tại trận địa. Không chỉ điều trị, việc phòng bệnh, nâng cao sức khỏe cho hàng vạn chiến sĩ bấy giờ là một nhiệm vụ cần kíp và trọng đại. Kế hoạch bảo đảm quân y cho các chiến dịch lớn, nhỏ được xây dựng hoàn hảo. Nhiều loại “thần dược” ra đời ở thời điểm này.
Thắng lợi của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước “là thành quả vĩ đại nhất trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội do Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh lãnh đạo”(1) đưa đất nước ta bước vào kỷ nguyên độc lập, tự do và chủ nghĩa xã hội. Trải qua 21 năm kháng chiến chống Mỹ, cứu nước đầy khó khăn, gay go và quyết liệt, lực lượng Công an nhân dân đã lập biết bao chiến công oanh liệt, góp phần đánh bại chủ nghĩa thực dân kiểu mới của đế quốc Mỹ, bảo vệ miền bắc, giải phóng hoàn toàn miền nam, thống nhất Tổ quốc.
Trong không khí đồng bào cả nước hướng về ngày lễ lớn của dân tộc - ngày đất nước thống nhất, Báo Nhân Dân đã giới thiệu thông tin đặc biệt và Triển lãm tương tác kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước (30/4/1975-30/4/2025).
Trong cuộc lui binh về duyên hải Trung Bộ của ngụy quân 50 năm về trước, có rất nhiều đứa trẻ bị lạc mẹ cha. Rồi, như một sự sắp đặt tình cờ của số phận và lịch sử, các em lại được đồng bào các dân tộc Tây Nguyên nhận về, nuôi nấng trưởng thành. Sau từng ấy năm, họ đã trở thành một biểu tượng của tinh thần hòa hợp dân tộc, khép lại quá khứ để hướng tới hòa bình và tương lai.
Trong cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, các thế hệ Việt kiều tại Pháp đã đóng góp hết lòng vì độc lập, tự do và thống nhất đất nước của Tổ quốc. Sau bao năm mong mỏi, tới ngày 30/4/1975 lịch sử, khi hay tin miền nam được giải phóng, những người con đất Việt xa xứ đã vỡ òa trong niềm vui chiến thắng cùng những giọt nước mắt sung sướng.
Đại thắng mùa Xuân năm 1975 mà đỉnh cao là Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử sẽ mãi mãi là động lực tinh thần to lớn để Việt Nam kiên định, vững bước trên con đường mà Đảng và nhân dân ta đã chọn là độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, tiếp tục công cuộc đổi mới.
Trong tâm trí những người lính, mỗi người đều có những ấn tượng sâu sắc, nhớ mãi về một trận đánh từng tham gia. Với những người lính của Quân khu Trị Thiên, hay đội trinh sát vũ trang, hay biệt động nội thành Huế, những trận đánh ấn tượng của họ dù lớn hay nhỏ, cũng góp phần quan trọng vào chiến thắng.
50 năm đã qua, những người Pháp yêu chuộng hòa bình và ủng hộ Việt Nam hết lòng vẫn luôn lưu giữ ký ức về về chiến thắng 30/4, minh chứng sống động cho tinh thần kiên cường, đoàn kết, niềm tin, ý chí và khát vọng độc lập, tự do, thống nhất đất nước của toàn dân tộc. Các bạn Pháp vui mừng và tự hào vì, từ Đại thắng mùa Xuân năm 1975, Việt Nam đã hồi sinh mạnh mẽ và trở thành hình mẫu điển hình về khát vọng hòa bình, tái thiết, phát triển và vươn mình.
Theo thông tin từ nhà sản xuất, chào mừng kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền nam, thống nhất đất nước, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên và nhà đầu tư cùng ê-kíp làm phim đã cho ra mắt một phiên bản mới của bộ phim “Địa đạo: Mặt trời trong bóng tối”.
Trưa 30/4/1975, hai chiếc xe tăng mang số hiệu 843 và 390 húc đổ cánh cổng Dinh Độc Lập, đánh dấu thắng lợi trọn vẹn của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử và khép lại một thời kỳ chiến tranh đau thương, mở ra kỷ nguyên hòa bình, thống nhất đất nước.
Mười năm trước, chúng tôi từ Hà Nội vào Thành phố Hồ Chí Minh, ngồi say sưa nghe Đại tá tình báo nhân dân Nguyễn Văn Tàu (bí danh Tư Cang) kể chuyện về cuộc đời làm tình báo ly kỳ của ông trong lòng nội đô Sài Gòn. 10 năm sau gặp lại, thật vui mừng vì thấy ông vẫn còn khỏe mạnh, vẫn nghe được điện thoại rành rọt, vẫn cười bảo: “Ừ đến đi, thích nghe chuyện gì thì mình kể”. Ở tuổi 97, ông đầy tếu táo và vẫn giữ nét duyên của một nam thanh niên lãng tử.
Từ trận cầu thống nhất năm 1976 đến kỳ tích World Cup cùng với đội tuyển nữ quốc gia Việt Nam, huấn luyện viên Mai Đức Chung vẫn lặng lẽ viết nên hành trình hơn nửa thế kỷ cùng trái bóng tròn, bằng sự kiên trì, tận tụy với một trái tim thuần khiết luôn hướng về Tổ quốc.
