Theo số liệu của Vụ Thị trường trong nước (Bộ Công thương), tính đến cuối năm 2016, cả nước có 8.513 chợ. Trong đó, có 94 chợ đầu mối bán buôn trên địa bàn cả nước (chiếm 1,1%), nhiều nhất ở Thanh Hóa, Quảng Bình, Hà Nội, TP Hồ Chí Minh. Các mặt hàng được bày bán trong chợ rất đa dạng, phần lớn là các mặt hàng thủy hải sản tươi sống, rau củ quả tươi.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng NN và PTNT Trần Thanh Nam cho biết, theo kinh nghiệm của các nước trên thế giới, chợ đầu mối nông sản là một kênh tiêu thụ hiệu quả, kết nối được sản xuất với phân phối và tiêu dùng nông sản bảo đảm chất lượng và vệ sinh an toàn thực phẩm, thúc đẩy không chỉ sản xuất nông nghiệp mà còn thương mại, dịch vụ phát triển.
Hiện nay, mạng lưới chợ nông sản tại Việt Nam đã có một số mô hình bước đầu phát triển khá tốt, như chợ đầu mối nông sản Bình Điền ở TP Hồ Chí Minh, nhưng thực tế còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển của ngành nông nghiệp. Theo đó, hệ thống cơ chế, chính sách để hỗ trợ thúc đẩy phát triển chợ đầu mối còn thiếu, nhất là cơ chế, chính sách để thu hút doanh nghiệp đầu tư và quản lý theo hình thức xã hội hoá.
Hội thảo “Phát triển mô hình chợ đầu mối nông sản bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm”.
Theo ông Nguyễn Văn Hội, Phó Vụ trưởng Thị trường trong nước (Bộ Công thương): “Các mặt hàng được bày bán trong chợ rất đa dạng, phần lớn là các mặt hàng thủy hải sản tươi sống, rau củ quả tươi được bán tại các chợ. Song, hầu hết đều không rõ nguồn gốc, xuất xứ của sản phẩm; đặc biệt là các mặt hàng rau, quả, gia súc, gia cầm. Chủ yếu các thương lái gom hàng từ các hộ nông dân sản xuất nhỏ lẻ hoặc từ các trang trại. Tuy nhiên, việc mua bán còn mang tính chất "cổ điển", không có hợp đồng mua bán cũng không có chứng nhận xuất xứ hàng hóa”.
Tại hội thảo, chuyên gia hàng đầu của Chợ quốc tế Rungis đã chia sẻ những kinh nghiệm về phát triển chợ đầu mối. Ông Florian de Saint Vincent, Giám đốc các dự án quốc tế Công ty Rungis International, cho biết: Chợ đầu mối Rungis (Pháp) hiện có tổng doanh thu hơn 12 tỷ Euro, chiếm 30% tất cả các loại rau, quả bán tại Pháp; có hơn 200 doanh nghiệp trong và ngoài nước tham gia hoạt động tại chợ... Vai trò của chợ đầu mối là một nguồn cung cấp thay thế cho các nhà bán lẻ độc lập, bảo đảm minh bạch về giá cả (được công bố hằng ngày), thúc đẩy vệ sinh thực phẩm...
“Chợ đầu mối là thị trường giao dịch trực tiếp, nơi người bán và người mua tại cùng một địa điểm. Tại chợ đầu mối, các quy định về giá thuê, giờ làm việc và các quy định cụ thể bảo đảm sân chơi bình đẳng và thúc đẩy các giao dịch minh bạch”, ông Florian de Saint Vincent nói.
Ông Florian de Saint Vicent cũng chỉ ra thách thức lớn đối với chợ đầu mối ở Việt Nam, đó là việc sử dụng các đầu vào cho sản xuất nông nghiệp như: thuốc kháng sinh, thuốc trừ sâu và phân bón hóa học, nhập khẩu bất hợp pháp. Hoặc quản lý kém, thiếu khả năng truy nguyên và nhiễm chéo cũng là những yếu tố quan trọng trong việc bảo đảm an toàn thực phẩm. Nhưng thách thức lớn nhất là thay đổi việc sản xuất của một số lượng lớn các nhà sản xuất nhỏ. Bên cạnh đó, an toàn thực phẩm là mối quan tâm lớn đối với công chúng, với mức độ lo lắng cao mỗi lần có một sự cố an toàn thực phẩm.
Tại hội thảo, các đại biểu đề xuất một số chính sách và chế tài cần thiết cho chợ đầu mối như: Sớm ban hành Tiêu chuẩn Việt Nam về chợ kinh doanh thực phẩm; hệ thống văn bản hướng dẫn quy trình, thủ tục kiểm tra, giám sát bảo đảm an toàn thực phẩm tại chợ; văn bản hướng dẫn quy trình, thủ tục truy xuất nguồn gốc và xử lý nông sản không đạt chuẩn kinh doanh tại chợ đầu mối.
Từ kinh nghiệm xây dựng và quản lý chợ đầu mối Rungis lớn nhất ở Pháp, các đại biểu kiến nghị cần quy hoạch các vùng sản xuất nông sản an toàn tập trung, gắn liền với quy hoạch các chợ đầu mối, chợ tổng hợp, chuyên kinh doanh nông sản an toàn. Tại các chợ nên dành riêng khu tập kết cho nông sản đã có chứng nhận an toàn, hoặc đã được quản lý theo chuỗi từ sản xuất đến kinh doanh.
Ngoài ra, các đại biểu còn cho rằng, ngay từ bây giờ, nên phát huy vai trò của các đội liên ngành thanh tra, kiểm soát chất lượng nguồn hàng tại các chợ đầu mối. Qua đó, nghiên cứu xây dựng mới các chợ đầu mối nông sản an toàn, với sự tư vấn và hỗ trợ vốn của Chính phủ Pháp.
| Theo Thứ trưởng Trần Thanh Nam, vai trò của các doanh nghiệp, chính quyền địa phương, hợp tác xã trong việc hình thành chợ đầu mối, quản lý chợ đầu mối là rất quan trọng. Tuy nhiên, hiện còn rất nhiều khó khăn trong việc giải phóng mặt bằng để xây dựng chợ đầu mối, cũng như vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm. Hiện, Bộ NN và PTNT đang phối hợp Bộ Công thương xây dựng đề án, hình thành cơ chế, chính sách để phát triển hệ thống chợ đầu mối. "Với những bài học thành công về phát triển chợ đầu mối ở Pháp và một số nước trên thế giới được các chuyên gia chia sẻ, từ đó giúp gợi mở, đề xuất những định hướng, chính sách, giải pháp quan trọng nhằm xây dựng được mạng lưới chợ đầu mối nông sản hiện đại, hoạt động hiệu quả, phù hợp với thực tế của Việt Nam”, Thứ trưởng Trần Thanh Nam nói. |